Europejskie poświadczenie spadkowe

Zagadnienia związane z dziedziczeniem wzbudzają ogromne zainteresowanie u wielu osób. O ile część z nas wie, na czym polega dziedziczenie ustawowe, o tyle na ogół kompletnie nie zdajemy sobie sprawy z tego, że istnieje coś takiego, jak europejskie poświadczenie spadkowe, potocznie zwane jako europejskie poświadczenie dziedziczenia. Jest to dokument, który potwierdza prawo do spadku za granicą lub wskazuje na prawo do poszczególnych przedmiotów spadkowych znajdujących się na terenie Unii Europejskiej.

Co reguluje europejskie poświadczenie spadkowe?

Europejskie poświadczenie spadkowe reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) numer 650/2012 z dnia 04 lipca 2012 roku w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego.

Przepisy dotyczące europejskiego poświadczenia majątkowego zaczęły w Polsce obowiązywać 17 sierpnia 2015 roku. Objęły one między innymi Kodeks postępowania cywilnego, a także prawo o notariacie. Na mocy nowelizacji polskie prawo zostało dostosowane do unijnego rozporządzenia. Bez wątpienia krok ten znacznie ułatwił życie wielu Polaków, którzy zdecydowali się na stałą emigrację do innych państw. Bardzo długo postępowanie spadkowe prowadzone było na mocy przepisów, które były odrębne w każdym z państw członkowskich. Wiązało się to z naprawdę poważnymi problemami dla spadkobierców. Wprowadzone rozwiązania mają na celu ujednolicenie przepisów w tym zakresie na terenie całej wspólnoty europejskiej.

Nowe prawo jasno określa, które sądy będą orzekać w sprawach spadkowych, a także jakie prawo należy brać pod uwagę, ustalając zasady dziedziczenia w przypadku osób przebywających poza granicami kraju pochodzenia.

Europejskie poświadczenie spadkowe, potocznie zwane również europejskim poświadczeniem dziedziczenia jest nowym rodzajem dokumentu potwierdzającym na terenie innych państw Unii Europejskiej prawa do spadku lub do poszczególnych przedmiotów spadkowych, które przysługują spadkobiercy, zapisobiercy windykacyjnemu czy wykonawcy testamentu, wszystkim łącznie lub każdemu z nich z osobna. Oznacza to, że europejskie poświadczenie spadkowe uznawane jest na terenie wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Wyjątkiem jest jedynie Dania i Irlandia. Należy jednocześnie pamiętać, że Wielka Brytania nie jest obecnie częścią wspólnoty, co oznacza, że dokument ten nie ma na jej terenie mocy prawnej. Dokument jest jednolity, co oznacza, że na terenie wszystkich państw ma taką samą formę. Należy dodać, że na mocy nowych rozwiązań prawem właściwym dla spraw dotyczących spadku jest to obowiązujące na terenie państwa, w którym znajdowało się miejsce zwykłego pobytu spadkodawcy. Co to oznacza w praktyce? Jeśli Polak na stałe mieszkający w Niemczech umrze, to przy rozstrzyganiu kwestii związanych z dziedziczeniem uwzględniane będą przepisy prawa niemieckiego. To obowiązujący w Niemczech porządek prawny będzie brany pod uwagę na przykład wtedy, kiedy ustalić trzeba będzie krąg spadkobierców, a także kolejność, w jakiej będą oni dziedziczyć. Mówiąc wprost, istotne jest nie prawo państwa obywatelstwa, a to obowiązujące na terenie państwa pobytu. Wyjątkiem są sytuacje, kiedy w testamencie wybrał dla dziedziczenia  prawo zgodne z jego obywatelstwem, a także kiedy spadkodawca przebywał w państwie pobytu bardzo krótko, ale zebrane dane pozwalają sądzić, że bliższe związki miał z krajem, którego obywatelstwo posiadał.

Kiedy można otrzymać europejskie poświadczenie spadkowe?

Podstawą do ubiegania się o wydanie europejskiego poświadczenia spadkowego, potocznie zwanego również europejskim poświadczeniem dziedziczenia, jest wystąpienie elementu międzynarodowego w sprawie spadkowej, a dokładniej konieczność wykorzystania tego dokumentu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej stosującym rozporządzenie. Elementem międzynarodowym jest np. sytuacja, kiedy umiera osoba, która zostawiła swój majątek w innych państwach. Jeśli do postępowania właściwe będzie prawo i organy polskie, a zmarły pozostawił majątek np. w Niemczech lub Francji, jedynym sposobem na wykazanie praw spadkobierców do tego majątku będzie sporządzone przez polskiego notariusza europejskie poświadczenie spadkowe, którym następnie bez konieczności tłumaczenia będzie można legitymować się na terenie całej Unii Europejskiej. 

Gdzie można otrzymać europejskie poświadczenie spadkowe?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami europejskie poświadczenie spadkowe mogą wydawać:

• notariusze;
• sądy.

Decydując się na otrzymanie takiego dokumentu od notariusza, należy pamiętać, że wykonywane w tym zakresie czynności podlegają instancyjnej kontroli sądu. Podstawą do wydania takiego dokumentu będzie albo postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku (w przypadku sądu) albo postępowanie, którego celem jest wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia (w przypadku notariusza).