Umowa dożywocia

Mówiąc o różnych rodzajach umów, które sporządzić można u notariusza, należy wspomnieć o umowie dożywocia. Jest to jedna z bardziej szczególnych umów, która jednocześnie wzbudza ogromne emocje wśród podpisujących ją osób. Umowa dożywocia to rodzaj umowy cywilnoprawnej, którą bardzo dokładnie reguluje Kodeks cywilny. Ponieważ przenosi ona własność nieruchomości, musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego.

Na podstawie umowy dożywocia uprawniony z umowy dożywocia (dożywotnik) przenosi na zobowiązanego własność nieruchomości, w zamian za co zobowiązany obliguje się utrzymywać dożywotnika oraz zapewniać mu opiekę, swobodny dostęp do mediów, ciepła, ubrań aż do jego śmierci, a po śmierci zorganizowania pogrzebu odpowiadającego miejscowym zwyczajom. Należy pamiętać, że prawo dożywocia jest prawem niezbywalnym.

Zarówno zobowiązany do dożywocia, jak i uprawniony mogą wystąpić do sądu z wnioskiem o rozwiązanie umowy. W określonych przypadkach umowa dożywocia może być przez sąd zmieniona na rentę.

Co jest przedmiotem umowy dożywocia?

Umowa dożywocia wiąże się z przeniesieniem własności nieruchomości na nabywcę i jednoczesnym zobowiązaniem się nabywcy do zapewnienia właścicielowi działki czy budynku dożywotniego utrzymania. Umowa ma więc charakter losowy, a na pierwszy plan wysuwa się jej funkcja alimentacyjna. Tym, co wyróżnia ten rodzaj umowy jest to, że stronami mogą być wyłącznie osoby fizyczne. Wiele osób zapyta w tym miejscu dlaczego. Wynika to z tego, że tylko do takiej osoby mogą odnosić się wszystkie postanowienia dotyczące zarówno stosunku bliskości, jak i dożywotniego utrzymania. 

Czy umowa dożywocia może być sporządzona inaczej niż w formie aktu notarialnego?

Nie brakuje osób, które decydują się na samodzielne sporządzenie takiej umowy. Tymczasem jest to absolutnie błędne i – co więcej – niezgodne z prawem. Artykuł 158 Kodeksu cywilnego mówi bowiem jasno, że umowa dożywocia musi mieć formę aktu notarialnego. Decydując się na rezygnację z usług notariusza w tym wypadku, musisz liczyć się z tym, że umowa nie będzie ważna, a jej zapisy nie będą miały mocy prawnej.

Na czym polega dożywotnie utrzymanie?

W umowie dożywocia należy określić, czym dla stron jest dożywotnie utrzymanie. Większość osób decydujących się na sporządzenie takiej umowy bardzo dokładnie wskazuje o jaką formę utrzymania chodzi. Jeśli takich ustaleń zabraknie, z pomocą przychodzi wspomniany już Kodeks cywilny. Zgodnie z artykułem 908 nabywca, który podpisał umowę dożywocia zobowiązany jest względem zbywcy do:

• przyjęcia go jako domownika;
• dostarczania mu wyżywienia;
• zapewnienia ubrania.

Obowiązkiem nabywcy jest również zapewnienie w razie potrzeby pomocy, a także zapewnienie opieki w przypadku choroby. W przypadku śmierci zbywcy nabywca zobowiązany jest do pokrycia kosztów pogrzebu i jego organizacji zgodnie z miejscowymi zwyczajami. Nie trudno domyśleć się, że umowa dożywocia wiąże się z koniecznością utrzymywania bliskich stosunków nabywcy ze zbywcą. Jeśli na tej linii dojdzie do poważnych zakłóceń, prawo dopuszcza rozwiązanie takiej umowy.

Kiedy można zmienić treść umowy dożywocia?

Umowa dożywocia nie musi być stała. Jak wskazaliśmy wcześniej, możliwe jest wprowadzanie do niej zmian. Zgodnie z obowiązującym prawem możliwe jest to wtedy, kiedy nabywca zbędzie nieruchomość. Wówczas zbywca ma prawo dochodzenia dożywotniej renty. Zmiana treści stosunku dożywocia bądź rozwiązanie umowy możliwe jest także wtedy, kiedy stosunki stron ulegną znacznemu pogorszeniu.